Rola dżunglera wymaga dobrej orientacji na mapie i umiejętności podejmowania poprawnych decyzji. Dobry dżungler nie tylko pomaga sojusznikom gankując ich linię czy zabezpieczając ważne cele, lecz także śledzi ruchy przeciwnego leśnika, skutecznie niwecząc jego plany.

Ten mega poradnik jest dedykowany osobom, którym zależy na zwiększeniu swojej efektywności w roli dżunglera. Zostanie w nim przedstawiony poprawny tok myślenia dobrego leśnika (porady będą dotyczyły głównie wczesnej i środkowej fazy gry). 

Oto drabinka podejmowanych przez dżunglera działań:

Podstawową akcją jest farmienie we własnej dżungli, pozostałe są sytuacyjne, aczkolwiek mają większy priorytet i wpływ na grę.

Counter gank – pozwolenie przeciwnikowi na zgankowanie dowolnej linii i podążenie za nim. Sprawi to, że niespodziewanie dołączysz do bitwy i dzięki swojej obecności zapewnisz przewagę sojuszniczej drużynie.

Jest to akcja z najwyższym priorytetem. Udany counter gank może nie tylko udaremnić plan przeciwnika, lecz także obrócić go przeciwko niemu, co da nam ogromną przewagę w tempie rozgrywki.
Aby go dokonać musisz znać pozycję przeciwnego dżunglera w czym pomoże ci… tablica wyników oraz umiejętne czytanie mapy. O ile lanerzy mogą zmissować kilka creepów na falę, tak dżunglerzy mają narzuconą liczbę zabitych stworów po opróżnieniu każdego obozu:

Informację tę wykorzystamy w grze, aby śledzić ruchy przeciwnego dżunglera za pomocą przycisku TAB. Za każdym razem, gdy przeciwnik pokaże się nam na mapie, powinna zaktualizować się jego liczba zabitych jednostek. Dzięki temu możemy domyślić się jakie campy zrobił, a jakie wciąż są niewzięte – pomoże nam to w przewidzeniu jego ruchów i ich skontrowaniu.

Dla przykładu – spostrzeżenie przeciwnego dżunglera na trzecim poziomie, z dwoma buffami i pięcioma zabitymi stworami oznacza, że jego Gromp, Raptory i Krugi wciąż są najprawdopodobniej na mapie. Pokonał on blue,  reda oraz wilki (1 blue + 1 red + 3 wilki = 5).

Inny przykład – leśnik z czwartym poziomem i 22 cs-ami w pełni oczyścił swoją dżunglę i jego następną akcją zależnie od wydarzeń w grze będzie gank, invade, wzięcie Kraba lub powrót do bazy (bardzo sytuacyjnie smok / push linii / zamrożenie linii).

Kolejny przykład. Dżungler czerwonej drużyny z 5 cs-ami i double buffem znika we mgle wojny, a po kilkudziesięciu sekundach widzimy go z 21 zabitymi stworami w okolicach górnej alei. Oznacza to, że wziął właśnie Raptory i Krugi ( 6 + 10 = 16). Jego Gromp wciąż jest nietknięty, a Wilki wkrótce się odrodzą. Możemy więc przypuszczać, że zasięg jego presji w najbliższej minucie obejmie środkową oraz dolną aleję z uwagi na fakt, iż nie ma po co wracać na swoją górną część mapy – jeśli to zrobi i jego gank zawiedzie, straci tempo w porównaniu do wrogiego leśnika.

Wiedza o niewziętych obozach we wrogim lesie oraz czasie ich odrodzenia pomaga nam przewidzieć pozycję przeciwnego dżunglera. Gdy już wiemy, w którym obszarze mapy się on znajduje, możemy zaplanować własną ścieżkę, która umożliwi nam skuteczną kontrę.

Bardzo użyteczną dla drużyny czynnością jaką może wykonywać dżungler jest pingowanie na mapie obozów, z którymi w tej chwili prawdopodobnie mierzy się przeciwny leśnik lub pisanie na czacie w jakiej części mapy się on znajduje. Ewentualnie można bezpośrednio ostrzec daną linię o potencjalnym ganku – zwalnia to presję po jednej stronie mapy równocześnie zmniejszając szansę na powodzenie wrogich działań po drugiej stronie.

Wiedza o niewziętych obozach we wrogim lesie oraz czasie ich odrodzenia pomaga nam przewidzieć pozycję przeciwnego dżunglera.

W sezonie 7. otrzymaliśmy od Riotu kolejną opcję kontrolowania ruchów leśników. Jest nią Scryer’s Bloom (niebieska roślina w dżungli dostarczająca wizję), którą możemy wykorzystać m.in. do sprawdzenia wrogich obozów. Oczywiście są jeszcze wardy, ale tę sprawę poruszymy w dalszej części mega-poradnika.

Turret dive – “Zanurkowanie” pod wrogą wieżę w celu zabójstwa oponenta. Osoba turret dive’ująca przyjmuje na siebie obrażenia wieży aż do momentu, w którym cel walki zostanie zabity lub jej życie spadnie do niebezpiecznego poziomu.

Jest to najbardziej ryzykowna i najtrudniejsza w skoordynowaniu akcja jaką gracze mogą wykonać, aczkolwiek jeśli się powiedzie, zapewni naszej drużynie ogromną przewagę.

Kilka rzeczy, które powinniśmy wziąć pod uwagę przed wykonaniem dive’u to przede wszystkim:

• dostępne Czary Przywoływacza przeciwników (a także sojuszników)
• pozycja przeciwnego dżunglera
• poziom zdrowia wszystkich bohaterów biorących udział w walce
• możliwości unieruchomienia i szybkiego zabójstwa celu
• stan wizji i ryzyko tej akcji (przeciwnicy mogą odpowiedzieć nam np. użyciem Teleportacji, ulti Taliyah, Shena, Gangplanka czy Twisted Fate’a)

Skuteczny dive powinni rozpocząć nasi lanerzy od powolnego pushowania. Spowoduje on większą stratę w złocie i doświadczeniu u przeciwnika. Naszym zadaniem jest przedostanie się w odpowiednie miejsce (najczęściej za wieżę przeciwnika, aby odciąć drogę jego ucieczki) i uderzenie, gdy sojusznicze miniony dotkną wrogiej struktury. Teraz pozostaje nam tylko pamiętanie o tym, kto jest celem wieży i w przypadku pokonania przeciwników – rozbicie minionów o turret, jego zniszczenie i/lub przechwycenie smoka. Warto też postawić kilka głębszych wardów we wrogiej dżungli zanim zdive’owana przez nas linia się odrodzi.

Skuteczny dive powinni rozpocząć nasi lanerzy od powolnego pushowania.

Tak jak wcześniej wspomniałem – dive jest ryzykowny, niemniej jednak gdy wiemy, że się uda, zawsze powinniśmy się na niego decydować. Jego powodzenie zapewni naszym sojusznikom ogromną przewagę na linii (ze względu na różnicę w doświadczeniu i złocie jaką powoduje) oraz powinno rozpocząć efekt kuli śnieżnej dotykający coraz większej część mapy.

Omawianie najbardziej znanego działania dżunglera – gankowania – zacznijmy od zwrócenia uwagi na rażące błędy często zauważalne w grach niższych dywizji.

Niedoświadczeni dżunglerzy mają “słabość” do nadmiernego gankowania (nierzadko linii z małą szansą na powodzenie), są nieekonomiczni i niewydajni, a w międzyczasie przeciwny leśnik rośnie w siłę i z minuty na minutę staje się coraz potężniejszy (m.in. stąd siła postaci takich jak  Master Yi czy  Shyvana w niższych ligach. Łatwiej jest być skutecznym farmiąc, posiadając silny late game i prosty zestaw umiejętności niż podejmując się ryzykownych i kreatywnych działań, wymagających lepszego zrozumienia mechaniki gry i koordynacji z drużyną).

Nie daj sobie wmówić, że jesteś słabym dżunglerem, bo mało gankujesz. Nie zawsze da się gankować i nie zawsze się to opłaca. To twoje linie powinny przygotować gank, poinformować o wizji i Czarach Przywoływacza przeciwnika, umieścić Totem Kontroli, wejść w agresywną wymianę, “zbaitować” oponenta, zużyć jego umiejętności… Twoim obowiązkiem jest na to zareagować. Ganków się nie wymusza.

Nie zawsze da się gankować i nie zawsze się to opłaca.

Jak zatem skutecznie gankować?

Trade – zazwyczaj krótka “wymiana” ciosów/zaklęć/umiejętności pomiędzy graczami przeciwnych drużyn.

Szanse powodzenia zwiększysz najbardziej jeśli zaatakujesz, gdy przeciwny laner trade’uje z naszym sojusznikiem. Wielokrotnie zużyje wtedy kluczowe umiejętności i/lub zanurkuje wystarczająco głęboko, aby jego droga ucieczki uległa znacznemu ograniczeniu. Podczas ganku warto też być cierpliwym i użyć swojego gapclosera (czy innej kluczowej umiejętności) w najodpowiedniejszym momencie. Dla przykładu – w przypadku Lee Sina często nie rozpoczynamy ganku od  Q. Używamy tego skilla do dobicia oponenta, w chwili gdy nie ma już możliwości ograć nas przy użyciu Błysku czy innej ważnej umiejętności.

Ścieżek, których możemy użyć aby zaskoczyć oponenta jest naprawdę mnóstwo – od zwykłych ganków ze strony rzeki, przez użycie Blasting Cone’a (czerwona roślina, której zniszczenie spowoduje wybuch i przemieści wszystkich bohaterów w pobliżu eksplozji), lane ganki, frontowe uderzenia postaciami pokroju  Rengara czy Hecarima, aż po agresywne wejścia zza pleców np. po kradzieży Raptorów wroga.

Lane gank – Przemieszczenie się do krzaków na dolnej lub górnej alei, gdy przeciwnik nie ma tam wizji. Staje się wówczas łatwym celem.

Warto zaznaczyć, że przebywając w krzakach na linii dzielimy doświadczenie z naszym sojusznikiem (lub sojusznikami), co bezpośrednio oznacza, że otrzymuje on mniej punktów doświadczenia z zabitych minionów niż jego oponent. Jeśli zostaniemy na linii zbyt długo, możemy zdziałać więcej szkód niż pożytku.

Bardzo ważną kwestią jest to, co zrobimy z falą minionów po przeprowadzonym ganku. Możemy ją spushować lub zostawić nietkniętą. Nasza decyzja może powiększyć przewagę lub znacznie utrudnić grę naszemu sojusznikowi, nawet jeśli udało nam się przed chwilą zabić wrogiego lanera. Błędne wybory są szczególnie dotkliwe we wczesnej fazie gry.

Jeśli wrogi laner jest w stanie szybko powrócić na linię (np. przy użyciu Teleportacji), a linia została nieumiejętnie spushowana (lub bez naszej ingerencji sama się pushuje), może to doprowadzić do zamrożenia jej przez przeciwnika blisko jego wieży, permanentnego zone’owania naszego sojusznika od minionów, narzuceniu sporej presji na naszą linię, a nawet katastrofalnego w skutkach dive’u wrogiego dżunglera – zwłaszcza, gdy zfreezowana wcześniej fala będzie miała rozbić się o naszą wieżę.

Aby podjąć poprawną decyzję musimy wziąć pod uwagę:

• Stronę, w którą linia się pushuje
• Czy nasz laner jest w stanie szybko i bezpiecznie spushować ją bez naszej pomocy (będąc w pojedynkę zyskuje więcej doświadczenia!)
• Czy jesteśmy w stanie rozbić naszą falę przed przybyciem oponenta (straci złoto i XP)
• Jak będzie wyglądała linia gdy nasz sojusznik na nią wróci

Pushować aleję jako dżungler powinniśmy tylko wtedy, gdy mamy okazję ograniczyć doświadczenie jakie mógłby zdobyć przeciwnik, równocześnie nie krzywdząc naszego sojusznika. Odczytanie z ekranu kiedy się to opłaca przychodzi z doświadczeniem i wiedzą nie tylko na temat gry w dżungli, lecz także na linii. Od pewnego poziomu ludzie zaczynają pingować prosząc o pomoc w spushowaniu alei po udanym ganku lub chcą nas wręcz ukatrupić gdy zrobimy to bez ich intencji.

O ile smok ma zazwyczaj większą wartość niż zabicie oponenta, tak udany gank bardzo często umożliwia nam jego przechwycenie. Nie powinniśmy wymuszać smoka jeśli nie mamy całkowitej kontroli nad sytuacją na Rifcie. Jeśli nasi przeciwnicy są wystarczająco uważni i odpowiednio zareagują, może się to dla nas fatalnie skończyć. Pokonanie przeciwnika na jednej z linii otwiera nam drogę do pozbawionego ryzyka dostępu do ważnych obiektów na mapie – dlatego właśnie gank ma większy priorytet.

Zawsze możemy jednak wykorzystać absencję wrogiego leśnika (a nawet lanerów) w danym obszarze mapy i przechwycić Drake’a pod jego nieobecność. Wymaga to jednak dobrej orientacji na mapie oraz umiejętności podejmowania szybkich, zdecydowanych działań.

Warto też wspomnieć o możliwości wysolowania smoka bardzo wcześnie niektórymi bohaterami ( Warwick, Nunu czy Vi to przykłady postaci, które są w stanie tego dokonać). Ma to jednak sporą wadę – podczas gdy my walczymy ze smokiem, przeciwny dżungler może wkraść się do naszej dżungli, zabezpieczyć zabójstwo lub zdobyć 2-3 obozy, co da mu nad nami sporą przewagę. Podejmować takie ryzyko opłaca się zazwyczaj tylko w przypadku Infernala i najlepiej wówczas, gdy środkowa i dolna aleja jest spushowana w stronę przeciwnika (umożliwi to naszej drużynie szybsze zejście z linii w razie zagrożenia).

Wroga wieża może być naszą nagrodą za udany gank lub dive, lecz możemy ją także zniszczyć dołączając do naszego sojusznika, gdy przeciwnik wrócił do bazy lub właśnie roamuje. Czasem zdarza się, że nie możemy powstrzymać oponenta przed np. divem dolnej alei i zamiast ruszać ze spóźnioną pomocą, powinniśmy uderzyć w innym miejscu na mapie. Wymiana ważnych celów jest bardzo przydatną umiejętnością, która umożliwia nam negację przewagi zdobytej przez wrogą drużynę.

Czasem zdarza się, że nie możemy powstrzymać oponenta. Zamiast ruszać ze spóźnioną pomocą, powinniśmy uderzyć w innym miejscu na mapie.

Jeśli nasz laner jest nieobecny na linii, jako dżungler powinniśmy obronić wieżę i odpushować linię lub przepchnąć i rozbić ją o wrogą strukturę. Różnica polega na tym, że w przypadku rozbicia fali odbieramy wrogiemu lanerowi część złota i doświadczenia jakie mógłby otrzymać gdybyśmy tego nie zrobili, podczas gdy w drugiej sytuacji przeciwnik przechwycił już jej zasoby.

Niekiedy zdarza się, że nasz sojusznik chce wrócić do bazy, jednak woli uniknąć straty fali minionów, a sam ma za mało many lub zdrowia, aby bezpiecznie i szybko spushować aleję. Możemy mu z tym pomóc, jeśli tylko nie będzie miał nic przeciwko, aczkolwiek jest to sytuacja spotykana głównie w wyższych dywizjach.

Invade – Zapuszczenie się na terytorium dżungli przeciwnika w celu kradzieży jego obozów, uzyskania informacji o pozycji oponenta lub próby jego zabicia.

Silni w początkowych fazach gry dżunglerzy wykonują ten manewr bardzo wcześnie, aby wykraść wrogiego blue/ red buffa i zapewnić sobie przewagę już w pierwszych minutach rozgrywki.

Invade to kolejne działanie, które każdy dobry leśnik powinien wykonywać. Dostarcza naszej drużynie ogrom informacji, pozwala uzyskać przewagę nad wrogim dżunglerem i umożliwia przewidzenie jego przyszłych ruchów.

Załóżmy, że jesteśmy w niebieskiej drużynie. Czerwony leśnik właśnie gankuje dolną aleję, a my jesteśmy w okolicach naszego blue buffa i mamy małe szansę na zabezpieczenie zabójstwa na midzie czy topie. To jest właśnie idealny moment na invade – cała górna dżungla przeciwnika należy teraz do nas. Ukradnijmy jego Raptory, umieśćmy warda w pobliżu, sprawdźmy red buffa i Krugi, a następnie rozważmy dive górnej alei (oczywiście cały czas będąc uważnym na to, co się dzieje na Rifcie). Bądźmy kreatywni. Gdy nasza linia ginie właśnie np. ze szponów wrogiego Kha’Zixa, zastanówmy się co możemy zrobić, aby zyskać przewagę w innym obszarze mapy.

Zwykłe wardy podczas invade’u lepiej jest postawić bezpośrednio w obozie niż w krzaku obok. Umożliwi to nam bardziej szczegółowe zaobserwowanie gdzie kieruje się wrogi leśnik, zmniejszy szansę na wykrycie naszego totemu przez czerwony trinket i Totemy Kontroli (gracze zazwyczaj skanują krzaki). Co więcej, pozwoli zauważyć dżunglerów korzystających z niewidzialności (np. Shaco czy Evelynn) oraz takich, którzy częściej do obozów doskakują niż faktycznie przechodzą przez krzaki (np. Nidalee czy  Lee Sin).

Miejsca, w których możemy umieścić Totemy Kontroli jeśli gramy w niebieskiej drużynie.

Miejsca, w których możemy umieścić Totemy Kontroli jeśli gramy w czerwonej drużynie.

Totemy zamieszczone na powyższych screenach cechują się po pierwsze tym, że często pozostają długo na mapie, ponieważ niewielu we wczesnej fazie rozgrywki przechodzi przez te krzaki. Po drugie – dostarczają informacji kiedy przeciwny leśnik wręcza blue buffa mid lanerowi lub atakuje Reda / kieruje się w stronę Krugów.

Jeśli chcemy mieć jak najwięcej wizji w okolicach niebieskiego wzmocnienia, ward ulokowany w tym miejscu jest zdecydowanie najbardziej efektywny (po drugiej stronie mapy wygląda to identycznie).

Gdy żadna z powyższych czynności nie jest możliwa do zrealizowania lub jesteśmy za słabi aby ją wykonać, powinniśmy po prostu farmić. Gracz Ligi Legend powinien dążyć do zdobycia jak największej liczby złota i doświadczenia w jak najkrótszym czasie, równocześnie podejmując się głównie tych działań, które mają dużą szansę na powodzenie.

• Będąc na ekranie ładowania postaci zaplanujmy swój pierwszy clear. Zastanówmy się, które linie są wrażliwe na ganki, jakie szybko się snowballują, gdzie najłatwiej o zabójstwo i czy wczesny invade jest możliwy. Jest to najlepszy czas na przemyślenia oraz planowanie.
• Nie zawsze musimy wybierać najprostszą ścieżkę ( pierwszy buff > wilki > drugi buff). Możliwości jest mnóstwo. To, którą wybierzemy, zależy jedynie od naszej kreatywności oraz planu na grę.
• Aby lepiej obserwować ułożenie linii oraz styl gry lanerów, możemy używać klawiszy F2 / F3 / F4 / F5 (przełączanie widoku kamery na sojuszników).
• Jeśli grasz dżunglerem korzystającym z drzewka Przebiegłości (Cunning) i wybrałeś specjalizację Dar Zielonego Ojca (Greenfather’s Gift) pamiętaj, aby podczas zabijania obozów aktywować ją gdy tylko jest dostępna (wchodząc do pobliskiego krzaka).
• Pierwszy clear warto rozpocząć po przeciwnej stronie mapy w jakiej chcemy się znaleźć po jego zakończeniu (jeśli planujemy wziąć oba buffy).